چگونه متوجه شویم که دارای ناهنجاری اسکولیوز یا کج پشتی هستیم ؟
- کج پشتی (ناهنجاری اسکولیوز ) چیست ؟
- به چه دلائلی ممکن است دچار این عارضه شویم ؟
- ناهنجاری کج پشتی (اسکولیوز) در چه افرادی بیشتر دیده می شود ؟
- چگونه کج پشتی (اسکولیوز ) را تشخیص دهم تا بتوانم به فردی که دچار این عارضه است کمک کنم؟
- آیا همه افرادی که دارای این ناهنجاری هستند با کشش و ماساژ درمان می شوند ؟
- آیا فقط یک مدل کج پشتی قابل اصلاح وجود دارد ؟
- برای درمان کج پشتی (اسکولیوز) چه راه‌هایی پیشنهاد می شود؟
کج پشتی (ناهنجاری اسکولیوز ) چیست ؟
قبل از هر تعریف علمی برای ناهنجاری کج پشتی می‌خواهم برای شما این ناهنجاری را خیلی آسان و راحت توضیح بدهم.
ممکن است شما هم در خانواده و یا فامیل، دوستان و آشنایان خود این عارضه را با چشمان خود دیده باشید. می‌دانیم که ستون فقرات ما باید در یک راستا از گردن تا کمر ادامه داشته باشد.
به‌طوری‌که اگر یک خط کش بلند را بر روی ستون فقرات بگذاریم دقیقاً ستون فقرات در زیرخط کش قرار بگیرد.
حال اگر این راستا تغییر کند و ستون فقرات به چپ یا راست انحنا داشته باشد اصطلاحاً می‌گوییم شخص دارای ناهنجاری کج پشتی یا انحنای ستون فقرات است .
به چه دلائلی ممکن است دچار این عارضه شویم ؟
نشستن‌های طولانی‌مدت به‌صورت یک‌طرفی که در کودکان بیشتر دیده می‌شود. حمل اجسام سنگین مانند استفاده از کوله‌پشتی به‌صورت یک‌طرفه در دانش‌آموزان، انجام ورزش‌هایی که یک طرف بدن را بیشتر درگیر می‌کند؛ مانند تنیس، بدمینتون و غیره.
البته افرادی دارای کج پشتی هستند اغلب از درد، اختلالات عصبی، اختلال در راه‌رفتن و اختلال در تنفس شکایت دارند.
ناهنجاری کج پشتی (اسکولیوز) در چه افرادی بیشتر دیده می شود ؟
کج پشتی معمولاً قبل از 14 سالگی ظاهر می‌شود. در دوران نوجوانی میزان شیوع این عارضه با علت نامشخص در دختران بیشتر از پسران بیان شده است که در ادامه در مورد انواع آن هم توضیح خواهم داد .
ولی در کل این ناهنجاری در کودکان و نوجوانان بیشتر اتفاق می‌افتد .
افراد علاقه‌مند به بهبود تقویت عضلات لگن می‌توانند این مقاله رو مطالعه کنند.
چگونه کج پشتی (اسکولیوز ) را تشخیص دهم تا بتوانم به فردی که دچار این عارضه است کمک کنم؟
راه‌های متعددی برای تشخیص این ناهنجاری وجود دارد که متخصصان حرکات اصلاحی و پزشکان ارتوپد از آن استفاده می‌کنند ولی ما چون ابزار و امکانات خاصی در منزل و یا محل کار خود نداریم از مشاهده عینی بیشتر استفاده می‌کنیم.
البته این فقط ارزیابی‌های اولیه است که من راه دیگری را نیز به شما آموزش می‌دهم.
یکی از این راه‌ها آزمون خم شدن به جلو است. برای انجام این آزمون از فرد بخواهید پشت به شما بایستد حال خود شما به پشت شخص بروید، بنشینید و از وی بخواهید حدود 90 درجه به جلو خم شود و دست‌های خود را به طور آزاد آویزان کند. ستون فقراتش را ارزیابی کنید و هرگونه نابرابری یا برآمدگی دنده‌ها و استخوان کتف در سمتی که مهره‌ها در حالت تحدب هستند را لمس و به آن توجه کنید.
اگر کج پشتی غیرساختاری (اکتسابی) که به آن برگشت‌پذیر هم می‌گویند باشد با خم شدن به جلو انحراف ستون فقرات از بین می‌رود ولی اگر کج پشتی ساختاری (مادرزادی) که به برگشت‌ناپذیر نیز معروف است باشد انحراف از بین نمی‌رود و با حرکات اصلاحی نمی‌توان آن را درمان کرد .
آیا همه افرادی که دارای این ناهنجاری هستند با کشش و ماساژ درمان می شوند ؟
همان‌طور که در قسمت قبل گفته شد تشخیص اینکه کج پشتی به‌صورت مادرزادی است و یا اکتسابی کمک شایانی به درمان فرد می‌کند زیرا کج پشتی ای که به‌صورت اکتسابی باشد با حرکات اصلاحی و کشش‌های خاص در طول مدت‌زمان مشخصی درمان خواهد شد.
البته نوعی از کج پشتی نیز وجود دارد که به آن آیدوپاتیک نیز می‌گویند که به علت نامعلوم ایجاد می‌شود و شاید به حرکات اصلاحی جواب بدهد و شاید هم نه .
آیا فقط یک مدل کج پشتی قابل اصلاح وجود دارد ؟
اسکولیوز (کج پشتی) مانند تعداد زیادی از ناهنجاری‌های اسکلتی دیگر دارای چند مدل است که بر اساس خیلی از موارد تقسیم‌بندی می‌شود، البته ساده‌ترین تقسیم‌بندی آن از نظر تعداد قوس‌های آن است که به دودسته تقسیم می‌شود:
- کج پشتی ساده:
دارای یک قوس انحناء هستند .البته این قوس می تواند قسمت های مختلفی از ستون فقرات را درگیر کند . قوس دقیقا محلی است که از مسیر ستون فقرات خارج شده است . - کج پشتی مرکب:
که در آن بیش از یک قوس انحناء وجود دارد نکته مهم در این نوع کج پشتی این است که یکی از قوس ها قوس اصلی است و مابقی جبرانی می باشند قوس اصلی از نظر انحناءشدید تر از قوس های دیگر است .
برای درمان کج پشتی (اسکولیوز) چه راه‌هایی پیشنهاد می شود؟
اولین اقدام برای درمان، شناخت کج پشتی به وجود آمده است و حتماً باید مطمئن شوید که از نوع برگشت‌پذیر است . (توسط مواردی که برای شناخت کج پشتی بیان شد).
اولین گام اصلاح و بهبود وضعیت بدنی از طریق آشنا ساختن فرد با وضعیت بدنی مطلوب و حذف عادت‌های غلط، اصلاح شرایط و ابزارهای شغلی مورداستفاده وی است.
دومین گام کشش عضلات صاف‌کننده ستون فقرات، مایل داخلی و خارجی شکمی و عضله مربع کمری که در یک طرف دچار کوتاهی شده‌اند.
البته یکی از ماساژهایی که می‌تواند تأثیر بسیاری بر درمان این عارضه داشته باشد تای ماساژ است که دارای تکنیک‌های بی‌شماری برای عضلات مربوطه است.
ناگفته نماند که روش‌های درمانی غیر جراحی دیگری مانند: بریس ستون فقرات (bracing) ،ژاکت‌های گچی و تمرین درمانی بسیار کارآمد و مؤثر خواهند بود .
جمع بندی و سخن پایانی
جان کلام این است که والدین عزیز حتما هر چند وقت یک بار ستون فقرات فرزند یا فرزندان خود که در سنین کودکی یا نوجوانی هستند را بررسی کنید و اگر خدایی نکرده مواردی که گفته مورد توجه شما قرار گرفت حتما و حتما برای درمان فرزند خود اقدام کنید.
هر چه زودتر فرزند شما تحت درمان قرار بگیرد از عارضه ها و آسیب های ستون فقرات که در سنین بالاتر برای وی ممکن است اتفاق بیفتد جلوگیری خواهد شد .
افراد علاقه مند به مطالعه ی بیشتر ناهنجاری اسکولیوز می توانند به مطالعه لاتین این مقاله بپردازند.
در مقالات آتی برای درمان کج پشتی(اسکولیوز) بیشتر صحبت خواهیم کرد
منابع:
حرکات اصلاحی ،حسن دانشمندی ،محمد حسین علیزاده و رضا قراخانلو انتشارات سمت
حرکات اصلاحی پیشرفته، امیر لطافت کار، حسن دانشمندی، ملیحه حداد نژاد و زهرا عبدالوهابی انشارات آوای بهار
مفاهیم بنیادی حرکات اصلاحی، محمد حسین علی زاده و مهدی قیطاسی، انتشارات پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی
1-Kendall,FP,McCreary,EK,province,PG:Muscle Testing and Function .ed4.williams&Wilknes.Baltimore,1993
2-Satore A,Pregazzi R,Bartoli P.Grimaldi E,Ricci G,Gurschino S(2002)The urine stream interruption test and pelvic muscle function in the puerperium.Int J Gynecol Obstet 78:235-239-Satore
اولین روش این است که شخص را پشت صفحه شطرنجی بررسی کنیم و دومین روش از روی عکس ام آر آی می توانیم زاویه تلاقی دو خطی که از مهره های بالایی و پایینی ستون فقرات به هم می رسند را اندازه گیری کنیم و میزان اسکولیوز را به دست بیاوریم که هر دو روش نیاز به تخصص و تجربه دارد